Elke dag een ander landschap? Dat kan in het Andere Friesland. Laat je telefoon maar thuis en je oplader ook, want de natuur, de rust en de ruimte in deze regio zal je vanzelf doen opladen. Echt even buiten zijn. Ga avonturen sparen in eigen land! Varen met de Friese wind in je haren, zandhappen op de glooiende duinen, wildzwemmen in Canada, 'swalkjen' door het bos en natuurlijk varen op een skûtsje.
> Een samenvatting & handige opsomming van wat je écht niet mag missen tijdens je tripje Zuidoost Friesland vind je onderaan dit artikel.
Varen, varen, over de meren
Denk je aan Friesland dan denk je aan varen. Varen is dé manier om deze mooie regio te ontdekken. Vanaf het water zie je de natuur aan je voorbij glijden én kom je op de mooiste plaatsjes. Het is een avontuur op zich.
De Turfroute varen
De Turfroute is een cultuurhistorische vaarroute en kronkelt langs bossen, natuurgebieden en heidevelden. Vaar onder bruggen door en door sluizen heen. Een aantal bruggetjes mag je zelf bedienen! Op andere plekken helpen de sluiswachters je verder. Het is een super relaxte, ontspannen manier om het mooiste van Friesland te zien. Varen op een bootje, door de natuur, is het ultieme onthaasten. Je mag aanleggen waar je wil en kan er niet zo snel of zo langzaam over doen als je wil. Huur een boot waar je samen met je familie en met de kids op kan varen. Ook voor kinderen is dit een ontdekkingsreis!
De turfroute is ontstaan zodat turfschippers hun vracht konden vervoeren. Al in de zestiende eeuw begon de aanleg van deze vaarroute. Er zijn twee turfroutes: de grote en de kleine Turfroute. Met de kleine Turfroute kom je zo'n beetje door heel Zuidoost Friesland. Deze route is 105 kilometer lang. De grote route brengt je ook door de wateren van Drenthe en Overijssel. Je komt langs plaatsen als Oldeberkoop, Gorredijk, Appelscha en Heerenveen.
Varen op een skûtsje
Frieser dan dit wordt het niet hoor! Zeilen met de Friese wind in je haren op een échte skûtsje! En niet zomaar eentje. Nee, het oudste skûtsje ter wereld ligt in de haven van Rottevalle. Skûtsje De Rot is gebouwd in 1887 en is daarmee het oudste nog varende, ijzeren skûtsje. Kapitein Koop, zijn maat en de lieve Joke nemen ons mee het meer op! Wij mogen zelf de zeilen hijsen, varen een ronde over het meer De Leyen en worden zelfs verwend met lekkere hapjes. Onze kleine man voelt zich een echte piraat en roept 'ai ai kapitein'. De wind duwt en blaast ons vooruit. Het is een machtig gezicht hoe zo'n enorme boot door de kracht van de wind vooruit komt. De enorme zeilen wapperen en wiebelen en brengen ons naar de andere kant van het meer en uiteindelijk weer terug naar de haven van Rottevalle. "Zijn we er nu al weer", zegt hij na twee uur varen!
What's suppppp
Okay, het is niet echt varen, maar zeker wel watersporten! Het is een populaire en actieve manier om het water op te gaan. Een goede balans is handig. En makkelijk, nou nee, maar het in een goede en complete work-out en tegelijk ook rustgevend. Want als je daar, op je plankje, over het water en door de natuur drijft, is dat toch wel heel sereen. Voor mij was suppen 'way out of my comfort-zone' maar hey, soms moet je daar even uit stappen. Zo geschiedde, zo gedaan. Al peddelend tegen de wind in was ik na een half uur toch 10 meter verder. En geloof het of niet. Ik heb geSTAAN! Daar is ook alles mee gezegd, maar ik heb gestaan. De lieve en geduldige Elske Wind heeft me in elk geval de basis geleerd en me verzekerd dat het een volgende keer écht makkelijker is ;) Het was hoe dan ook een unieke ervaring! Door de weilanden, over het water, op zo'n board en verder niets. Wil je ook gaan suppen? Dan kan ik je in elk geval Sup Centre Fryslan van harte aanraden.
Natuur in Zuidoost Friesland
Zandhappen op de enorme duinvlaktes, paarse bloemetjes spotten op de heide, struinen door de mysterieuze bossen of varen door de polder. In Zuidoost Friesland vind je een enorme variatie aan landschappen. Natuurliefhebbers, vogelspotters, boomknuffelaars, zandmonsters, iedereen kan zijn hart op halen in de Zuidoost Friese natuur. Wil je alle 21 Nationale Parken in Nederland bezoeken, dan kan je er hier, in deze ene regio al 3 afvinken! Elke dag kan je, als je wil, in een compleet andere omgeving zijn. Er zijn drie Nationaal Parken (Nationaal Park de Alde Feanen, Nationaal Park Drents-Friese Wold en Nationaal Park de Noardlike Fryske Wâlden) en één Nationaal Landschap (Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden).
En als je denkt dat dit 'alles' is, dan heb je het mis. Want er is nóg meer natuur te vinden in Zuidoost Friesland. Kijk maar eens op de website van Het Andere Friesland en laat je verrassen door al het natuurschoon in deze regio.
Nationaal Park de Alde Feanen
De Alde Feanen is een waterrijk natuurgebied dat is ontstaan uit veenafgravingen. Het natuurgebied bestaat uit honderden kleine eilandjes! De vogelspotter beleeft hier de tijd van zijn leven want in het natuurgebied zijn 100 soorten broedende vogels te vinden, waaronder de grote zeearend. Vanuit de verschillende vogelkijkhutjes kan je op je gemak de vogels aanschouwen. Kijk naar de sierlijke ooievaars, de grappige roerdomp of de duikende aalscholver. Ook kan je er heerlijk wandelen, fietsen en varen natuurlijk! En met een beetje geluk kan je hier 's winters heel goed schaatsen! Nationaal Park de Alde Feanen is een zogenaamd 'laagveenmoeras' en ongeveer 200 hectare groot. Waar je ook kijkt, je wordt omringd door water, riet en vogels. En als je goed luistert, dan hoor je.... niets. Niets dan het getjielp van vogels en het geluid van het ruisende riet in de wind. Hier en daar komt een bootje voorbijgevaren of iemand op de fiets. Maar verder ben je hier écht even buiten. Echt in de natuur. Een goed begin van je avontuur door het Nationaal Park de Alde Feanen is het bezoekerscentrum. Hier vind je alle beschikbare kano-, wandel- en fietsroutes. Voor kinderen zijn er leuke speurtochten verkrijgbaar zoals het avontuur van Betty de Bij. Of boek er een echte 'vaarexcursie'!
Nationaal Park Drents-Friese Wold
Huh? Is dit ook Friesland?! Het lijkt hier wel of je op de Veluwe bent beland. En dat klopt ook wel, want na de Veluwe is Nationaal Park Drents-Friese Wold het grootste bosgebied van Nederland. Net zoals op de Veluwe, worden de bossen afgewisseld met enorme zandduinen. Dat is nou precies de charme van dit gebied. De zandduinen van Aekingerzand zijn een ware trekpleister en dat is niet voor niets. De 'Kale Duinen' nodigen uit voor een stevige wandeling door het mulle zand, voor een picknick in het zand onder de bomen of al zandhappend wedstrijd-rollen. Paardenliefhebbers opgelet! Want dit is ook dé plek om met je paard te galopperen door het zand. Er zijn verschillende ruiterroutes en ten noorden van het 'Canadameer' is er zelfs een speciale spartelvijver voor paarden aangelegd. Om het stuifzandgebied te behouden en het zand lekker los te woelen, wordt hier elk jaar de 'Autumn Desert Trail' gehouden. Een spectaculair evenement waarbij honderden paarden over de duinen galopperen!
Een goed startpunt voor je bezoek aan het Drents-Friese Wold is Buitencentrum Appelscha. Hier kan je informatie krijgen over het natuurgebied en hier starten verschillende routes waaronder ook het familiepad. Dit pad van ongeveer twee kilometer lang is geschikt voor kinderwagen en mensen in een rolstoel.
Nationaal Park Weerribben - Wierden
Dit landschap is het thuis van talloze vissen, vogels en reptielen! Talloze slootjes, plassen, meren en een labyrint van moerasbossen vormen het prachtige Weerribben - Wierden. Dit is het grootste aaneengesloten laagveenmoerasgebied van Noordwest-Europa! Het water wordt hier aan alle kanten omlijst door rietkragen, hooilanden én bomen. Alsof je bent beland in een oer-Nederlands schilderij. Door dit bijzondere landschap kan je kajakken! Dat is nog eens een leuke manier om de natuur hier écht te beleven. Peddel rustig door het water, de slootjes en de meren en met een beetje geluk spot kan je zelfs een otter tegen komen! Andere bijzondere dieren in dit gebied zijn de vuurvlinder en de bruine kiekendief. Wanneer je samen met de boswachter gaat kajakken kan hij je wijzen op al dat bijzonders. Misschien kan je zelfs nog even over 'het trilveen' lopen. Een slappe bodem die op en neer beweegt als je er overheen loopt.
Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden
Het landschap van dobben en pingo's. Dobben en pingo's hoor ik je denken? Het klinkt bijna naar exotische dieren maar het heeft toch weer met water te maken. Dobben zijn drinkplaatsen voor het vee die door boeren op hoeken van percelen zijn aangelegd. Het is bewust op de hoek van het weiland ingegraven zodat koeien uit omringende weilanden eruit kunnen drinken. Ook vind je in het landschap veel pingo's en pingoruïnes. Dat zijn ronde meertjes die uit de IJstijd stammen! Je herkent deze ronde meertjes omdat ze groter zijn dan de dobbes. Met het smelten van het laatste ijs in de IJstijd bleven, vulden de ringvormige kraters zich met het smeltwater. Door invloeden van mens en dier is de ringwal niet altijd meer even duidelijk te zien, maar in het Nationaal Landschap vinden herstelwerkzaamheden aan de Friese ijstijdkraters plaats.
Leukste plaatsjes in Zuidoost Friesland
Waar Friesland natuurlijk bekend staat om haar elf steden, heeft het Andere Friesland er geen een. Ahhhh, hoor ik je denken. Maar nee hoor. Geen medelijden met Zuidoost Friesland. Integendeel. Geen plaatsen met stadsrechten, maar genoeg pittoreske dorpjes en schattige gehuchtjes die het gebrek aan steden ruimschoots goedmaken.
Rottevalle
Wij verbleven in het pittoreske 'Rottevalle'. Rottevalle is een klein, charmant dorpje in het Noardlike Fryske Wâlden. Rottevalle is rond 1622 ontstaan bij een sluis die de vorm van 'rattenval' had. Vandaar de naam. Een oud dorpje dus, met hier en daar historische pandjes. In één van deze authentieke oer-Hollandse huisjes mochten wij logeren! 't Stee fan Anne P. straalt één en al historie uit. Echte bezienswaardigheden heeft deze plaats niet meer het heeft wel drie grote troeven in huis! Rottevalle bezit een jachthaven aan de Lits en heeft daarmee een directe verbinding met de Lits-Lauwersmeerroute. Daarnaast ligt Rottevalle aan het prachtige, ondiepe meer De Leyen. Ideaal om zomers te zwemmen, suppen of varen! En last but not least ligt Rottevalle aan de Mûntsegroppe (de Monnikengreppel); een kaarsrecht historisch wandelpad van het klooster Olijfberg in Veenklooster naar het klooster in Smalle Ee. Dit wandelpad wordt zelfs al eerder genoemd dan het dorpjes zelf. Al in 1540 komt uit voor op de kaarten. Het wandelpad wordt omgeven door begroeide houtwallen en leid je door kleine wandelen, oude paadjes, elzensingels en keuterboerderijtjes. Je kan dit mooie pad tegenwoordig ook met de fiets afleggen! Vanuit Rottevalle sta je in 15 minuutjes in het prachtige Nationaal Park Alde Feanen. Een perfecte uitvalsbasis voor een tripje Zuidoost Friesland.
Paviljoen De Leyen
Dit is toch wel dé hotspot van Rottevalle en omgeving. Hier komen mensen samen om te zwemmen, zonnen, suppen en gezellig borrelen. Paviljoen de Leyen ligt aan het meer De Leyen en heeft een prachtig uitzicht op het strand en het water. Hier kan je aanschuiven op het gezellige terras en proosten en borrelen tot de zon zakt achter het meer. Genieten van een lunch, diner of borrel op één van de mooiste plekjes in Zuidoost Friesland.
Drachten
De enige grote plaats in het Andere Friesland is Drachten. Geen historische stad, zelfs geen stad, wel een plek waar genoeg te doen is! Drachten is de Dutch Design Hotspot van het hoge Noorden. Museum Dr8888 is dé plek voor liefhebbers van Dutch Design. En dan is er nog de Papegaaienbuurt. Hier zijn de woningen kleurrijk beschilderd naar het ontwerp van Theo van Doesburg.
In vroegere jaren was Drachten de stad waar skûtsjes werden gebouwd. Deze werden in het verleden gebruikt om turf te vervoeren maar nu zijn het populaire schepen waarmee nu spectaculaire wedstrijden worden gevaren. Van de vier werven in Drachten waar skûtsjes werden gemaakt is er nu nog één over. Scheepsbouw Van der Werff is daarmee één van de oudst bedrijven van Friesland.
In het centrum van Drachten kan je prima een terrasje pakken. Er zijn veel horecavoorzieningen voor een heerlijk koud Fries biertje. In Drachten alleen al zitten vier brouwerijen! Brouwerij Djiggelfjoer, Brouwerij Noarder Dragten (waar je ook proeverijen kan doen!), Brouwerij Mahabier en Drachtersbrouwers Koningshertbier. Strijk neer op één van de terrassen langs de Drachtstervaart, op de Kaden of het Raadhuisplein en laat het je smaken. Drachten heeft daarnaast leuke festivals als Simmerdeis.
Op de foto hieronder zie je het Karmelklooster Drachten. Een prachtige, historische klooster omgeven door bomen en met een idyllische binnentuin. Tot in de begin jaren '90 woonden hier nog nonnen, nu is het een plek voor exposities, tuinconcerten, evenementen en bruiloften!
Heerenveen
Heerenveen is 'een gouden plak' zoals de inwoners zeggen. Een geweldige stek om te wonen. Iedereen kent Heerenveen wel, toch? Vooral bekend vanwege het ijsstadion Thialf en natuurlijk het Abe Lenstra Stadion. Heerenveen is dan ook een plek waar het hele jaar door allerlei evenementen zijn. Tenminste, als corona straks weer voorbij is en we weer met velen bij elkaar mogen komen. Naast deze twee grote trekpleisters biedt Heerenveen een gezellig centrum met veel terrasjes en winkels. Ook is er een interessant museum over de Heerenveense historie.
Appelscha
Zeg je Friesland, dan zeg je Appelscha. Misschien wel een van de bekendste kleinste dorpjes van Nederland? Want menigeen heeft van deze plek gehoord. En dat is natuurlijk niet zonder reden. Appelscha staat bekend als het 'Outdoor Walhalla' van Friesland. Dankzij de prachtige ligging aan de rand van het Nationaal Park het Drents-Friese Wold is dit de uitvalsbasis voor een vakantie in de natuur. Maar liefst 61 km² aan bossen, heuvels en heide liggen op je te wachten. Je kan hier naar hartenlust wandelen, fietsen, mountainbiken op een ATB, klimmen, zwemmen, droppings doen en ga zo maar door. Appelscha ligt daarnaast aan de mooi Turfroute (dus vaar je deze route, maak hier zeker even een stop!). Ook is deze plek bekend vanwege de Boerestreekmarkten, de Bosbergtoren en attractiepark Duinen Zathe. Omdat Appelscha zo'n geliefde plek is, zijn er veel toeristische voorzieningen en overnachtingsmogelijkheden in de buurt. Collega-blogger Stephanie van Expeditie Aardbol schreef een super leuke blog over Appelscha en de omgeving van Appelscha!
Oranjewoud
Oranjewoud dankt haar naam aan haar faam! Verscholen in de bossen was deze plek in Nederland een geliefde plek bij niemand minder dan 'de Oranjes'. Het is een dorp als geen ander! Statige landhuizen en stijlvolle lanen herinneren aan de tijd dat de Oranje Nassaus hier verbleven. Het verhaal van Oranjewoud begon in 1664 toen Prinses van Oranje Albertine Agnus een landgoed kocht. Dit landgoed kreeg de naam Oranjewoud, en zo geschiedde. Het Parkgebied Oranjewoud is zo bijzonder dat het in 2012 door het Ministerie van OCW is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Zoek het letterlijk hogerop door de Belvedèretoren te beklimmen! Deze 30 meter betonnen toren is een uniek exemplaar en is een rijksmonument. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht!
Bakkeveen
Een ander dorpje die een vermelding waard is, is Bakkeveen. Dit bloeiende dorpje is een geliefde toeristische bestemming. Dat komt omdat het dorp is omgeven door natuurschoon. Bakkeveen ligt te midden de bossen, heuvels, heidevelden en zandverstuivingen. Vanaf hier sta je in één stap 'buiten', in de natuur. Het natuurgebied Mandefjild ligt hier vlakbij. Ook gezinnen met kinderen komen graag naar Bakkeveen omdat je hier een zwembad, doolhofpark en een uitkijktoren hebt. En hou je niet zoals ik van het snuffelen op een rommelmarkt? Dan kom je in Bakkeveen ook helemaal tot je recht. Hier vinden elke maand de grootste openlucht vlooienmarkten van Noord-Nederland plaats! Er zijn meer dan 500 standhouders en er komen duizenden bezoekers op af (voor straks, als het weer kan).
Een wereldreis in één dag
Vrienden zullen je voor gek verklaren, maar het kan écht. In één dag tijd naar Moskou, Canada, Frankrijk én Egypte. Deze kleine gehuchtjes liggen namelijk allemaal in Zuidoost Friesland en kan je makkelijk in één dag bezoeken. Dat is nog eens een bijzondere roadtrip. De natuur rondom deze gehuchtjes is trouwens erg mooi! Dus behalve een ludieke actie zijn deze plaatsjes ook echt een bezoekje waard. Zo vind je in Canada het Canadameer, omringd door bomen, met een zandstrandje en een eilandje in het midden. Je zou bijna denken dat je echt in Canada bent, bijna dan hè ;)
Wat te doen in Zuidoost Friesland
Door het water het meer niet meer zien. Of uh, door de bomen het bos niet meer. In Zuidoost Friesland is waanzinnig veel te doen. Laat je telefoon maar thuis, ook je oplader mag je vergeten. Want de natuur, de rust en de ruimte in deze regio zal je vanzelf doen opladen. Echt even buiten zijn. Lekker actief en toch onthaasten. Om je te helpen een keuze te maken uit al dat moois, hier een paar ideetjes:
- Ga 'swalkjen' door de natuur. Tja, inkoppertje hoor. Bezoek één (of alle!) vier van de Nationaal Parken in Zuidoost Friesland. Gewoon wandelen, struinen, picknicken, bootje baden en de natuur inademen. Beter wordt het niet!
- Ga varen met het oudste nog varende, ijzeren skûtsje ter wereld: De Rot! Hijs de zeilen en vaar een rondje om het meer.
- What's supppppp? Dé watersport van dit moment is toch wel suppen. Peddel door het water, probeer rechtop te staan en naast de inspanning te genieten van die prachtige omgeving.
- Okay, het kan nóg iets beter. Want behalve de paden op is er natuurlijk nog een betere manier om het Friese natuurschoon te ontdekken; varen! Vaar de Turfroute en kom langs de mooiste plekjes en plaatsjes. Combineer je tip 1 en tip 2 dan heb je het ultieme bezoek aan Het Andere Friesland wel te pakken hoor ;)
- Duik het water in en ga wildzwemmen in de natuur! Zwemmen in het bos doe je bij het Canadameer of de Spoekeplas, prachtige plekken voor een frisse duik.
- Het schijnt reuze gezond te zijn om je voeten te laten wroeten in de aarde. Doe je schoenen uit en wandel over het Blotevoetenpad Opende. Aan het begin (of het einde) van de route kan je heerlijk neerstrijken in de Theetuin Blotevoetenhof. Een super leuk plekje waar je even heerlijk kan onthaasten. Bestel een lekker drankje en laat de kids spelen in de grote zand-waterbak.
- Ben je met de kids op pad? Dan is het Speelbos Sparjebird in Hemrik een aanrader. Spelen zoals spelen is bedoeld; lekker rausen in de natuur, vies worden, takken verslepen, hutten bouwen en fikkie stoken op de kampvuurplek. Groot pluspunt beste ouders, De Blokhut! Hier kan je zelf heerlijk zitten en genieten van een kop thee en versnapering.
- Zoek je een leuk buitenzwembad? Als daggast mag je voor 5 euro gebruik maken van de leuke zwembaden van Camping It Wiid. De camping zelf is (naar horen zeggen) erg groot, maar de openluchtbaden zijn echt super leuk. Zeker ook voor de kleintjes. Er is een groot peuterbad met glijbanen en sproeiers. Vanuit 't Stee fan Anne P. ben je binnen een kwartiertje bij It Wiid.
- Lekker eten? Thuis of uit? Ga naar binnen bij Binnen. Of bestel bij Binnen! Tijdens ons verblijf bij 't Stee fan Anne P. kregen wij een heerlijke maaltijd van Binnen Drachten thuisbezorgd. Niet koken en toch lekker thuis blijven. Ideaal. Kleine man speelt in de tuin terwijl wij rustig ons eten kunnen opeten bij het huisje. Een smaakvol samengestelde 'Asian Box' met Thaise tomatensoep en pittige kip. Jammie.
